Την έκθεση σύγχρονης τέχνης «Μυστικός Δείπνος» διοργανώνει και παρουσιάζει στον Βενετσιάνικο ναό του Αγίου Ρόκκου, το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Χανίων «Ελαιουργείον» σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων, εορτάζοντας τα δεκαπέντε χρόνια δράσεων του Μουσείου και τιμώντας τη μνήμη και το έργο του φιλέλληνα πρωτοπόρου μοσχοβίτη καλλιτέχνη Andrei Filippov (1959-2022).
Τα εγκαίνια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν το Σάββατο, 8 Απριλίου 2023, στις 20:30, στο Βενετσιάνικο ναό του Αγίου Ρόκκου, Δασκαλογιάννη 48 & Πλατεία 1821, Σπλάντζια, Παλιά Πόλη, Χανιά, Κρήτη.
Την έκθεση επιμελούνται η διευθύντρια του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης κα Μαρία Μαραγκού και ο διευθυντής του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Χανίων «Ελαιουργείον» κ. Ιωάννης Ν. Αρχοντάκης.
Στην τελετή των εγκαινίων θα αναφερθούν στη μνήμη και το έργο του Andrei Filippov ο δευθυντής της Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης δρ Κωνσταντίνος Ζορμπάς, ο καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης δρ Κωνσταντίνος Πρώιμος, o πρόεδρος της Λαϊκής Βιβλιοθήκης Παλαιών Ρουμάτων κ. Εμμανουήλ Μπομπολάκης, η πρόεδρος του Stella Art Foundation κα Stella Kesaeva και η ιστορικός της Τέχνης κα Εμμανουέλα Λαρεντζάκη.
Η επιμελήτρια κα Μαρία Μαραγκού σημειώνει: «Θα πρέπει να προσθέσουμε, ώστε να γίνει κατανοητή στην ανάγνωσή μας η δουλειά του Andrei Filippov, δύο τεράστιες φιλοσοφικές και ιδεολογικές κατευθύνσεις που συνυπάρχουν στον ίδιο τον καλλιτέχνη και μοιραία εμπλέκονται στην δουλειά του. Την Χριστιανική Ορθοδοξία και τον Κομμουνισμό. Σας μοιάζει παράδοξο; Καί όμως, στην ψυχή και τη δουλειά του Filippov, αποτελούν σώμα αδιαίρετο και ομοούσιο. Το έργο-εγκατάσταση “Μυστικός Δείπνος” του Filippov, στο χώρο του Αγίου Ρόκκου Χανίων, φτάνει σε μια επίκαιρη στιγμή. Μας υπενθυμίζει ότι ο θάνατος ενός καλού καλλιτέχνη είναι τυπικός, όχι ουσιαστικός. Το έργο του υπάρχει, παραμένει ζωντανό και ομνύει στα Άγια Πάθη που ο ίδιος ως Χριστιανός Ορθόδοξος λάτρεψε με τη σιγουριά της Ανάστασης».
Η έκθεση παρουσιάζεται σε συνδιοργάνωση με την Περιφέρεια Κρήτης – Περιφερειακή Ενότητα Χανίων, το Δήμο Πλατανιά, την Ορθόδοξο Ακαδημία Κρήτης, τη Λαϊκή Βιβλιοθήκη Παλαιών Ρουμάτων, το Stella Art Foundation, την Αίθουσα Τέχνης Match More και συμμετέχει στο εικαστικό πρόγραμμα ΧΑΝΙaRT-2023.
Η έκθεση συνοδεύεται από έγχρωμο δίγλωσσο τρίπτυχο φυλλάδιο (ελληνικά, αγγλικά) στο οποίο παρουσιάζονται κείμενα τεκμηρίωσης, αναλύσεις και σχόλια των επιμελητών για το έργο και τη ζωή του Andrei Filippov.
Η έκθεση θα παρουσιάζεται στο Βενετσιάνικο ναό του Αγίου Ρόκκου (Δασκαλογιάννη 48 & Πλατεία 1821, Σπλάντζια, Παλιά Πόλη, Χανιά, Κρήτη) από 8.4.2023 μέχρι 24.4.2023, ανοικτά κάθε μέρα 20:00-23:00 (κλειστά 15 & 16.4.2023), με ελεύθερη είσοδο.
Ο Andrei Filippov (20.04.1959 – 12.07.2022) γεννήθηκε στην Kamchatka της Ρωσίας (το χωριό του Λένιν!) και ήταν ένας από τους αξιολογότερους εκπροσώπους της Σχολής των Εννοιοκρατιστών (Κονσεπτουαλιστών) της Μόσχας. Σπούδασε στη Σχολή Παραγωγής του Θεάτρου Τέχνης στη ρωσική πρωτεύουσα, πραγματοποίησε πρωτοποριακές εικαστικές εκθέσεις και έλαβε μέρος στις δράσεις της Μοσχοβίτικης Ομάδας Apt-Art με χρήση κατοικιών και διαμερισμάτων για την παρουσίαση της μη-θεσμικής σοβιετικής τέχνης. Με την άφιξη της περεστρόικα, το 1987, δραστηριοποιήθηκε, ως ιδρυτικό μέλος, στη Ρωσική Λέσχη των Πρωτοπόρων (Club of Avant-Gardists) παρουσιάζοντας έργα με διεθνή εμβέλεια. Από το 2008 συμμετείχε στην εννοιολογική καλλιτεχνική ομάδα Kupidon και τо 2015 του απονεμήθηκε το Βραβείο Καντίνσκι, ύψιστη επιβράβευση για την προσφορά του στη ρώσικη σύγχρονη τέχνη. Η δραστηριότητα του Andrei Filippov περιλάμβανε εκθέσεις στη Μόσχα, στο Άμστερνταμ, στη Κωνσταντινούπολη, στο Βερολίνο, στη Βαρσοβία, στη Φραγκφούρτη, στη Ρώμη, στο Λονδίνο, στη Μαδρίτη και στο Παρίσι όπου το έργο του «Μυστικός Δείπνος» προστέθηκε στις μόνιμες συλλογές του Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης Ζωρζ Πομπιντού.
Το έργο του Andrei Filippov «Μυστικός Δείπνος», που παρουσιάστηκε το 1989 στην Ιταλία, προκάλεσε πολλαπλές συζητήσεις και έκανε το όνομά του παγκόσμια γνωστό στον καλλιτεχνικό χώρο. Ο «Μυστικός Δείπνος» παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 2012, από το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Χανίων Ελαιουργείον, στο πλαίσιο του εικαστικού προγράμματος XANIaRT, στο πρώην Δημοτικό Σχολείο Παλαιών Ρουμάτων του Δήμου Πλατανιά, σε συνδιοργάνωση με τη Λαϊκή Βιβλιοθήκη του χωριού. Το έργο δωρίθηκε από τον Andrei Filippov και ανήκει στις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Χανίων Ελαιουργείον.
H Μη Κερδοσκοπική Εταιρία Πολιτισμού «Ελαιουργείον – Εργοστάσιο Τέχνης» συμπληρώνει φέτος 15 χρόνια δράσεων στις Καλές Τέχνες και στον Πολιτισμό. Δημιουργήθηκε με σκοπό να σώσει από την ερήμωση και τον αφανισμό το Παλιό Ελαιουργείο του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ζυμπραγού στο Νομό Χανίων της Κρήτης. Στόχος της είναι να στεγάσει στους χώρους του εκδηλώσεις πολιτισμού, μετατρέποντάς το σε έναν τόπο μνήμης και ένα πεδίο δράσεων κουλτούρας στην ενδοχώρα του νησιού.
Το κτίριο του Παλιού Ελαιουργείου αποτελείται από τον κεντρικό οικοδομικό πυρήνα που κατασκευάστηκε με λιθοδομή τη δεκαετία του 1920 και από πτέρυγες – δορυφόρους κατασκευασμένες σε διαδοχικές οικοδομικές φάσεις ως τη δεκαετία του 1970. Το 1980 σταμάτησε η λειτουργία του ως λιοτρίβι και αφέθηκε να καταρρέει γοργά. Κατά την ανασυγκρότησή του στόχος ήταν η διατήρηση των πρωταρχικών υλικών του κτιρίου με τον αυθεντικό τεχνολογικό του εξοπλισμό με όσο το δυνατόν λιγότερες παρεμβάσεις. Ο μηχανικός εξοπλισμός του ελαιοτριβείου είναι Ελληνικής Κατασκευής(!) από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 και διατηρήθηκε σαν σημείο μνήμης και αναφοράς των αρχικών λειτουργιών του χώρου.
Σήμερα το «Ελαιουργείον – Εργοστάσιο Τέχνης» είναι ένας πολυδιάστατος πολιτιστικός οργανισμός. Απαρτίζεται από την «Πινακοθήκη Εικαστικών Τεχνών Χανίων» που στόχο της έχει τη διοργάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και την παρουσίαση περιοδικών εικαστικών εκθέσεων, και το «Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Χανίων» που σκοπός του είναι η διαφύλαξη, η παρουσίαση και η ανάδειξη των μόνιμων συλλογών του «Ελαιουργείου» και η προώθηση μαζί με τη μελέτη των διαδραστικών επαφών της Σύγχρονης Τέχνης με τον Άνθρωπο. Παράλληλα από το «Ελαιουργείον – Εργοστάσιο Τέχνης» εκπορεύονται έξι μεγάλα προγράμματα Επικοινωνίας, Συνεργασίας, Ανάπτυξης & Πολιτισμού: 1.«Ο Δρόμος των Μουσείων», 2.«Ο Κύκλος των Φαραγγιών», 3.«ΧΑΝΙaRT – Εικαστικές Διαδρομές», 4.«Τέχνη & Οίνος – Τα Οινοποιεία Δυτικής Κρήτης δημιουργούν Πολιτισμό», 5.«Δημιουργική Φιλοξενία Καλλιτεχνών – Olivepress Art Residency» & 6.«Το Βήμα της Τέχνης».
Το παλιό λιοτρίβι που αναγεννήθηκε σε «Εργοστάσιο Τέχνης», βρίσκεται στο χωριό Δρομόνερο, 33 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πόλης των Χανίων (30 λεπτά με το αυτοκίνητο), πάνω στον οδικό άξονα που οδηγεί στο γραφικό ψαροχώρι του Λιβυκού Πελάγους με τις μαγικές παραλίες: την Παλαιόχωρα.
Το πρόγραμμα «ΧΑΝΙaRT – Εικαστικές Διαδρομές» υλοποιείται από το «Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Χανίων Ελαιουργείον» σε συνεργασία με την Περιφερειακή Ενότητα Χανίων, όλους τους Δήμους του Νομού Χανίων και από τους Πολιτιστικούς Φορείς που έχουν σκοπό τη διερεύνηση και ανάπτυξη του Πολιτισμού και των Καλών Τεχνών σε ολόκληρο το Νομό Χανίων.
Στόχος του προγράμματος «ΧΑΝΙaRT – Εικαστικές Διαδρομές» είναι να αναδείξει ο Νομός Χανίων το εικαστικό δυναμικό του και να καταστεί ένα από τα σημαντικότερα κέντρα εικαστικών δράσεων της Ελλάδας, μια αρένα νέων καλλιτεχνικών τάσεων και ένα φόρουμ εικαστικού διαλόγου και δημιουργίας, ένα χωνευτήρι αλληλεπιδράσεων μεταξύ των γηγενών πολιτιστικών αξιών και των διεθνών ρευμάτων πρωτοπορίας, το βήμα παρουσίασης των εικαστικών δράσεων και αναζητήσεων, τόσο για τους καταξιωμένους Δασκάλους της Τέχνης, όσο και τους ταλαντούχους Νέους Δημιουργούς.
Παράλληλα με την προβολή του τόπου μας και την ανάδειξη του ντόπιου πολιτιστικού δυναμικού, στόχος παραμένει η κατασκευή ενός διαδραστικού δικτύου επικοινωνίας μεταξύ όλων των Κρητών Εικαστικών Δημιουργών, της τοπικής κοινωνίας, της ευρύτερης καλλιτεχνικής κοινότητας και του παγκόσμιου πολιτιστικού ιστού.
Ο Βενετσιάνικος Nαός του Αγίου Ρόκκου σώζεται σε καλή κατάσταση στη βορειοδυτική γωνία της Πλατείας 1821, στη Σπλάντζια της Παλιάς Πόλης των Χανίων, κοντά στο σημερινό ορθόδοξο Ναό του Αγίου Νικολάου. Αποτελείται από δύο διαφορετικής μορφής καμαροσκέπαστα κλίτη από τα οποία το αρχαιότερο ήταν το βόρειο, μια απλή κατασκευή χωρίς κανένα διάκοσμο.
Αντίθετα, το νότιο κλίτος έχει κτιστεί εξ’ ολοκλήρου από λαξευτή τοιχοποιία, σύμφωνα με τις αρχιτεκτονικές αντιλήψεις του Βενετσιάνικου Μανιερισμού. Πρόκειται για κτίσμα με τονισμένους αρμούς στους πεσσούς, που καταλήγει στις στενές του πλευρές σε τριγωνικό αέτωμα, χωρίς καταέτιο γείσο. Η κύρια δυτική όψη, έχει τονισμένο τον κατακόρυφο άξονα με ένα θύρωμα, ένα ορθογώνιο πλαίσιο για επιγραφή και ένα στρογγυλό φεγγίτη.
Στη νότια όψη το κέντρο καταλαμβάνει θύρωμα με τριγωνικό αέτωμα και δυο μεγάλα παράθυρα. Κάτω από το γείσο υπάρχει επιγραφή : «Αφιερωμένο στον Άριστο και Μέγιστο Θεό και στον Θείο Ρόκκο. 1630». Η επιγραφή “D(IVO) ROCCO” (στο Θείο Ρόκκο) υπάρχει και στην πρόσοψη. Ο ναός φαίνεται να κτίστηκε μετά από κάποια επιδημία πανώλης από την οποία, όπως είναι γνωστό, προστάτευε ο Άγιος Ρόκκος.
Πρόσφατα ο Ναός συντηρήθηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων και στο εσωτερικό του πραγματοποιήθηκε ανασκαφή που εμφάνισε τμήματα από τη αρχαία Κυδωνία και μέρος οικισμού από τους Μινωικούς χρόνους. Τα επίπεδα της ανασκαφής είναι ορατά από το εσωτερικό του μνημείου καθώς τμήμα του πατώματός του έχει αντικατασταθεί με υαλοπίνακες.
